Rize Bezi

RİZE BEZİ
Anadolu coğrafyasının insan yaşamına yansımasının sonucu olarak , coğrafyanın her bir parçası kendi kültürünü oluşturmuş ,bu paralel de ,Rize yöresinde yaşayanlar da doğal ve beşeri faktörlerin etkisiyle oluşturmuş oldukları zengin bir kültüre sahiptir. Kültür , insan oğlunun biyolojik olarak değil de sosyal olarak kuşaktan kuşağa aktardığı maddi ve manevi ürünler bütünüdür. Yaşamın , dil,gelenek , kurumlar , aletler ,sanat yapıları gibi her ürününü kapsar kültür. Yine kültür, insanoğlunun el becerisi ile zekâsının yaratıcı gücü arasındaki diyalogudur. Rize bezi bu manada Rize de yaşayan kültürün dış yansımasıdır. Özgün dokuma tezgahı yöreye has , yörenin kültürünü ince bir üslûpla yansıtan desenleri , insanların günlük hayattaki ihtiyaçlarını karşılaması ile Rize yöresinin meydana getirdiği kültürel – ekonomik bir faaliyettir. Rize bezi kültürel bir ürün olmanın yanı sıra ekonomik değeri olan bir üründür. Rize de bugün ekonomide baskın ürün Çay ‘ dır. Rize’ nin çayla buluşmasının 60-70 yıllık bir mazisi vardır. Denizin hemen gerisinde başlayan dağ silsilesi Rize de yaşama yön vermiş, arazi kıtlığı ve miras hukuku gibi nedenlerle nüfusu doyuramamasının doğal sonucu Rize göç vermiş ve de vermeye devam etmektedir. Çay öncesi Rize ye baktığımızda iklimin uygun olmasının sonucu kenevir ekiminin Rize de geniş alanlarda yapıldığını görmekteyiz. Kenevirden yapılan kendir ipi üretimi de yaygın , Rize bezi ya da ilin adıyla anılan Rize Bezi çay öncesi Rize ekonomisine katkı sağlayan geleneksel bir ürün olmuştur. Rize nin iklimi,kaliteli kendir üretimi için herhalde Türkiye de en uygun alandır. İlimizde güneşli gün sayısının az oluşu ve metrekareye düşün yağmur olarak ülkemizde en yoğun il olması sonucu, kendir liflerinin sertleşmesine engel olup ,gayet ince iplik elde edilmektedir. Bugün çay üretiminin yaygınlaşması sonucu ilimizde kenevir ekimi yapılmamakta bu da Rize bezi dokumasına etki etmektedir. Bugün ne yazık ki “Rize Bezi “diye tezgahlarda Denizli kumaşı, Bursa kumaşı gibi kumaşların satıldığını görmekteyiz.Çay işiyle uğraşan vatandaşımız yılın 6 ayı kadar çayla uğraşmakta, yılın geriye kalanında evinde oturmaktadır. Şıklığı ,ter emme özelliği , dokumasının ince ve yumuşak yapıda olması , doğal klima özelliği ile sağlık için son derece elverişli olması “ Rize Bezi “ nin öne çıkan özellikleridir.Bu özelliklere sahip “Rize Bezi “ yaygın bir kullanıma sahiptir. Sağlık için faydaları ön planda olan Rize Bezi önceleri daha çok iç çamaşırı olarak kullanılmıştır. Bir rivayete göre imparatorluk döneminde bazı padişahların iç giysi olarak Rize Bezi kullandığı söylenir. Rize Bezi bunun yanında gömlek, zarif elbise olarak ta kendine pazar bulmuştur. Yaygın olarak evlerde süs örtüsü olarak kullanılmıştır. Genç kızların çeyizlerinde olmazsa olmazlardan olmuştur. Masa örtüsü,sehpa takımı, mutfak takımı v.b. şekillerde evlerde müstesna yerini bulan Rize Bezi bugün gerek Valiliğimiz gerekse özel sektörün desteğiyle hayat yolculuğuna devam ederken , ilk hedef olarak İyidere ilçesinde Rize Bezi üretimini artık Halk Eğitim kurslarından çıkarıp halkın geçim kaynağı yapmak olacaktır. İlk aşamada planladığımız 100 kişi /aile adeti konfeksiyonla geleneksel özelliklerini koruyup ,el emeğini ,göz nurunu, ilmik ilmik işleyip , kadınlarımızı ev ekonomisine katkı sağlayacak bir yapı oluşturmak olacaktır. Rize Bezi nin mazisine baktığımızda , çay bitkisinin henüz Rize Bezi nin papucunu dama atmadan önce Rize de her evde bir tezgah bulunmaktaydı. Bugünkü nesil Rize bezi tezgahının seslerinde büyümüştür. Halen dost sohbetlerinde bundan bahsederler. Özellikleri dolayısıyla talebi çok olan Rize Bezi arzının yeterli olmadığı bir gerçektir. Eğer yanlış bir bilgi edinmediysem 1950 öncesi Rize de 200 ton kadar bez üretimi yapılmak-taydı.Fakat bu konuda sağlıklı bir bilgi elimizde mevcut değildir.Bugün Halk Eğitimi Müdürlüklerinin bünyesinde 329 tezgah olduğuna dair ir bilgim var. Özel sektörün elinde bu kadar tezgah mevcut olduğunu sanmıyorum.Kabaca 500 civarında bir tezgah olduğunu tahmin ediyorum. Talebi fazla olan ürün serbest piyasa şartlarında arzının artması gerekir. Gerek dünyanın her yerinde yaşayan Rizelilerin gerekse ülke içinde örgütlü olan hemşerilerimizin üretilecek bezlere Pazar bulmasında sıkıntı yaşamayacağının garantileri olarak görünmesiyle birlikte, çay ve Rize Bezinin bir arada buluştukları,hediyelik çay paketi olarak dahi pazarlama teknikleri kullanılarak gerekse reklam ve marka olarak yapılacak girişimlerle pazarlamada sıkıntı yaşamayacağımızı tahmin etmekteyiz. İyidere ilçemiz Rize Valiliğince Rize bezi da pilot ilçe seçilmiştir. Sayın Valimiz Kasım Esen Beyefendinin talimatlarıyla başkanlığımda bir komisyon kurulmuştur. Komisyonun temel misyonu, Geleneksel özelliklerini koruyarak, Rize Bezi üretimini yaygınlaştırmak ve istihdam yaratmaktır. İlçe olarak üstlendiğimiz bu görevi İlçe Belediyemizle iş birliği içinde, yine İlçemizdeki işadamlarının destekleriyle başaracağımıza olan inancımız tamdır. Kısa dönem hedefimiz 100 yeni tezgah 100 aileye iş / aş imkanı olarak gördüğümüz projemizin uzun dönemde kurumsallaşmasını tamamlamış, pazarı oluşmuş sağlam ekonomik kaynağı olan her şeyden önce markalaşmış bir kurumsal yapıyla 250 tezgah hedefimizdir. Uzun dönemde sürdürebilirlik açısından ,kenevir ekiminin izine tabi olduğu iller arasında olan ilimizin , bu bitkinin ekimi ile çaya parelel olarak alternatif ürün çeşitlendirilmesini gerçekleştireceğine olan inancımızı korumaktayız. Evlerin bodrumlarında terkedilmişliği yaşayan Rize bezi tezgahlarına yeniden hayat vermek, geleneksel özelliklerini koruyarak ekonomik bir değer haline getirmek, 4 -5 aylık çay sezonu dışında yöre insanına iş istihdamı sağlamak, Rize ye çayın dışında alternatif bir tanıtım malzemesi oluşturmak , Halk Eğitimi kurslarında eğitim alan yüzlerce kursiyere iş imkanı olacak olan Rize Bezi, deniz dağ arasında dar bir bölgeye sıkışmış olan yöre insanı için en büyük istihdam kapısı olacaktır. Atatürk bir sözünde “Yeni Türkiye nin adına “ÇALIŞKANLAR DİYARI” densin demişti. Milletimiz ve yarınlarımız için bizde hadi çalışmaya, üretmeye dedik.